องค์กรกำกับดูแลการแข่งขันทางการค้าแห่งประเทศญี่ปุ่น (JFTC) เตรียมดำเนินการตรวจสอบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับกรณีเสิร์ชเอนจินที่ใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) นำบทความข่าวไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต มองอาจเข้าข่ายละเมิดกฎหมายป้องกันการผูกขาด
หนังสือพิมพ์โยมิอูริชิมบุนรายงานอ้างแหล่งข่าวว่า เป้าหมายของการตรวจสอบครั้งนี้คือผู้ให้บริการเสิร์ชเอนจินที่ขับเคลื่อนด้วย AI ซึ่งรวมถึงบริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่อย่าง กูเกิล (Google), ไมโครซอฟท์ (Microsoft) และบริษัทสตาร์ตอัป เพอร์เพล็กซิตี เอไอ (Perplexity AI) ของสหรัฐฯ ตลอดจนบริษัทแอลวาย (LY Corp.) ของญี่ปุ่น นอกจากนี้ การสอบสวนอาจครอบคลุมไปถึง โอเพนเอไอ (OpenAI) ผู้พัฒนาแชตบอต ChatGPT ด้วย
หน่วยงานกำกับดูแลของญี่ปุ่นมีความกังวลว่า การที่บริษัทเทคโนโลยีเหล่านี้นำบทความข่าวจากสำนักข่าวต่าง ๆ ไปใช้ประมวลผลและแสดงคำตอบผ่าน AI โดยไม่ได้รับอนุญาต อาจเข้าข่ายการใช้อำนาจเหนือตลาดอย่างไม่เป็นธรรม โดยปกติแล้ว เสิร์ชเอนจินระบบ AI จะทำหน้าที่สรุปคำตอบโดยตรงจากการรวบรวมข้อมูลบนอินเทอร์เน็ต ซึ่งแม้จะช่วยให้ผู้ใช้งานได้รับความสะดวกสบายมากกว่าเสิร์ชเอนจินแบบเดิม แต่ในทางกลับกัน สำนักข่าวต่าง ๆ กลับต้องสูญเสียรายได้หลัก เนื่องจากผู้ใช้งานไม่จำเป็นต้องคลิกเข้าไปอ่านเนื้อหาต้นฉบับในเว็บไซต์ที่มีการลงโฆษณา (Zero-click search)
ก่อนหน้านี้ในปี 2566 JFTC เคยออกรายงานผลการตรวจสอบสื่อออนไลน์มาแล้ว โดยระบุว่า หากบริษัทเทคโนโลยีรายใหญ่ใช้เนื้อหาข่าวโดยไม่จ่ายค่าตอบแทน หรือจ่ายในอัตราที่ต่ำเกินไปอย่างไม่เหมาะสม จะถือเป็นการละเมิดกฎหมายป้องกันการผูกขาด
ขณะเดียวกัน สมาคมผู้จัดพิมพ์และบรรณาธิการหนังสือพิมพ์แห่งญี่ปุ่น (Nihon Shinbun Kyokai หรือ NSK) ได้ยื่นหนังสือแสดงความคิดเห็นต่อสำนักคณะรัฐมนตรี เพื่อเรียกร้องให้รัฐบาลพิจารณามาตรการคุ้มครองเนื้อหาข่าวสารอย่างเหมาะสม หลังพบว่าบทความข่าวถูก AI นำไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต
สำนักข่าวจิจิ เพรส รายงานว่า ข้อเรียกร้องดังกล่าวถูกเสนอเพื่อประกอบการพิจารณาแผนส่งเสริมทรัพย์สินทางปัญญาของรัฐบาล ซึ่งมีกำหนดจะจัดทำขึ้นในปีหน้า โดยแผนดังกล่าวถือเป็นนโยบายหลักในการกำหนดแนวทางการคุ้มครองและการใช้ประโยชน์จากทรัพย์สินทางปัญญาของประเทศ ซึ่งปกติจะมีการประกาศในช่วงเดือนมิ.ย. ของทุกปี
ในหนังสือแสดงความคิดเห็นของ NSK ระบุว่า “ปัจจุบันยังคงมีการนำเนื้อหาข่าวไปใช้ในบริการ Generative AI โดยไม่ได้รับอนุญาตอย่างไม่จบสิ้น” พร้อมทั้งโต้แย้งว่า หากปล่อยให้ปรากฏการณ์ที่เรียกว่า Zero-click search ดำเนินต่อไปโดยไม่มีมาตรการควบคุม อาจบ่อนทำลายการทำหน้าที่ขององค์กรข่าว และจะส่งผลกระทบต่อสิทธิในการรับรู้ข้อมูลข่าวสารของประชาชน
NSK ได้เรียกร้องให้มีการปรับปรุงกฎหมายลิขสิทธิ์ โดยกำหนดให้เป็นหน้าที่ตามกฎหมายที่บริษัท AI จะต้องเคารพการปฏิเสธการเข้าถึงข้อมูลของสำนักข่าว หากเจ้าของข้อมูลไม่อนุญาตให้ AI นำไปใช้
ทั้งนี้ ปัจจุบัน เสิร์ชเอนจิน AI กำลังเผชิญกับการตรวจสอบอย่างหนักทั่วโลก ไม่ใช่แค่ในญี่ปุ่น โดยคณะกรรมาธิการยุโรป (EC) เริ่มดำเนินการสอบสวนกูเกิลเกี่ยวกับการละเมิดกฎหมายการแข่งขันทางการค้าของสหภาพยุโรปเช่นกัน
โดย สำนักข่าวอินโฟเควสท์ (24 ธ.ค. 68)
